Heeft het koningshuis afgedaan? Het Meghan Markle debacle roept opnieuw die vraag op. Gemma duikt de geschiedenis in om een goede afweging te maken: republiek of monarchie. Wat is beter?

Een nieuw jaar begin ik graag met afscheid nemen van dingen die hun beste tijd gehad hebben. De hele affaire rondom prins Harry en Meghan Markle geeft de doorslag: we moeten af van het systeem dat wij ‘de monarchie’ noemen. Het interesseert me niet of Meghan een royaltyjager is of oprecht verliefd: geen mens heeft het verdiend om zo opgejaagd en vernederd te worden. Wie de situatie in Engeland afdoet als een strikt Britse affaire, heeft het nieuws uit eigen land niet gevolgd. Onze eigen prinses Amalia is het slachtoffer van body shaming en wordt in haar eigen studentenstad opgejaagd als een konijn in het jachtseizoen.

Moeten we de monarchie opheffen? Is Nederland beter af als republiek? Laten we eens de geschiedenis induiken. Nog niet zolang geleden was Nederland een republiek, maar een handjevol adellijke lieden wilden hier omstreeks 1797 verandering in brengen. Onder hen was ook de Zutphense freule Judith van Dorth, de enige vrouw uit de geschiedenis van de Nederlandse Republiek die ter dood werd veroordeeld door een militaire rechtbank.

Judith stamde af van het adellijke geslacht Schimmelpenninck van der Oije, maar had geen cent te makken. Ze stak zich in de schulden, maakte ruzie met Jan en alleman, en werd er zelfs van beschuldigd haar bezittingen – door schuldeisers in beslag genomen – terug gestolen te hebben. Kortom, ze was niet erg geliefd. Daar kwam nog eens bovenop dat ze openlijk haar steun uitsprak voor de verdreven koning Willem V. Waarom werd juist deze Judith het slachtoffer van het uiten van haar mening?

In het kort ging het zo: In februari 1793 verklaarde de revolutionairen in Parijs Willem V de oorlog, waarna de Bataafse Republiek werd uitgeroepen en Willem met zijn staart tussen zijn benen naar Engeland vluchtte. Maar Willem liet het er niet bij zitten. In 1799 keerde Willem terug met een Engels-Russisch leger in zijn kielzog om zijn koninkrijk op te eisen. In de kustprovincies kreeg hij wat bijval, maar de rest van Nederland had niet zo veel zin om Willem V weer terug op de troon te hijsen. Na wat getouwtrek keerde Willem verslagen terug naar Engeland. Maar dat wist Judith nog niet toen ze – volgens de overlevering – op een zekere avond vanuit haar koets riep dat alle republikeinen wat haar betreft opgehangen mochten worden.

Niet handig, wanneer je een hoop vijanden hebt met macht. Haar anti-republikeinse uitspraken werden aangegrepen om een einde te maken aan haar leven. Judith werd ter dood veroordeeld en gefusilleerd in Winterswijk. Haar dood moest een waarschuwing zijn voor alle monarchisten. Dat had niet het gewenste effect, want 14 jaar later riep Willem V zichzelf alsnog tot koning uit en was het klaar met de republiek.

Judith was heus niet de enige fan van Willem V. Ze is alleen wel de enige vrouw die vermoord is om wat ze zei. Volgens de overlevering heeft ze dat vooral te danken aan haar nare karakter. Ze stond bekend als een maf wijf. Maar klopt die overlevering wel? Onze geschiedenis is voornamelijk opgetekend door mannen. Een vrouw die zich uitsprak, werd al snel afgeschilderd als hysterisch of gevaarlijk.

Waar kennen we dat van? Juist, prinses Diana werd labiel genoemd omdat ze zich uitsprak over het gedrag van haar man Prins Charles. Nu, dertig jaar na de dood van Diana, kijkt het koningshuis weg terwijl Meghan het slachtoffer is van racistische en vrouwonvriendelijke uitspraken.

Is de monarchie het probleem en de republiek de oplossing? Het verhaal van freule Judith van Dorth laat zien dat het niet om de bestuursvorm gaat, maar om het systeem in onze samenleving. Een systeem dat minderheden en vrouwen onderdrukt en de mond snoert. Ik vertrouw erop dat Amalia het systeem omver zal werpen en zichzelf vrij zal maken. Vrij om een relatie aan te gaan met wie zie wil, te werken waar ze wil en te eten wat ze wil. Mijn steun heb je, Amalia.